برای مشاهده ویدیوی «خلاصه تصویری» این اختراع اینجا کلیک نمائید
◉ مقدمه و اهداف:
هآیدروالکتریسیته (hydroelectricity ) به طور اختصار به فرآیند تولید نیروی محرکه از آب برای چرخش توربین های آبی و سپس انتقال نیرو و انرژی به ژنراتور (Generators) جهت تبدیل به جریان الکتریسسیته گفته میشود. در طبیعت منابع متعددی وجود دارد که در ساختار خود, ماهیت ذاتی انرژی مکانیکی نوسان را دارند و آب یکی از این منابع است. در حقیقت آب به جهت واکنش پذیری از سایر نیروهای جبری در طبیعت, قابلیت تبدیل شدن به انرژی مکانیکی نوسان را دارد که بسته به نوع فشار نیروهای پیرامونی می توان به اشکال مختلف انرژی مکانیکی را از آب استحصال نمود. برای تبدیل انرژی نوسان آب در حال حرکت به انرژی الکتریکی و تولید برق چندین روش وجود دارد. بطور معمول در اکثر روشهای استحصال, از توربین های آبی استفاده میشود چرا که با چرخش پره ها و گردش شفت توربین بیشترین حجم نیرو جهت انتقال به مولد ایجاد می گردد. در معدود پروژ ه های دیگر نیز, از حرکت نوسان مکانیکی بالا و پایین رفتن امواج دریا یا همان حرکت انتقالی در فیزیک جهت تولید انرژی بهره برده میشود.
در تمامی نیروگاه های برق آبی, توربین ها در مسیر حرکت جریان آب نصب میشوند تا جریان آب پس از برخورد با پره های توربین آنها را چرخانده و منجر به تولید نیروی گشتاور جهت ژنراتور شود.
کمبود آب شیرین در جهان و هدفمند بودن استفاده از آن باعث شده که در اکثر کشورها آب بعنوان یک منبع ثابت و اتکا پذیر جهت استحصال انرژی محسوب نشود. هرچند حتی در مناطق پر بارش و یا دارای دسترسی به دریاها نیز, طرح های خلاقانه برای استحصال انرژی از آب ارایه نشده و اکثریت قریب به اتفاق تمام پروژه های فعلی (در مناطق برخوردار) مقادیر زیادی دور ریز آب در حین انجام پروسه استحصال دارند.
مجموعه این چالش ها و محدودیت ها باعث گشت که من ایده استفاده و استحصال انرژی از آب را بدون داشتن دور ریز خلق کنم. بعبارتی در طرح پیشنهادی من سعی شده ضمن استحصال نیرو از آب و تبدیل این نیرو به انرژی, مجددا آب به منبع ذخیره باز گردانی شده و میزان دور ریز آن به صفر برسد که این موضوع در مناطق کم برخوردار از منابع آبی یک عامل مهم و کاربردی محسوب میشود. این ایده بر اساس قوانین ذاتی فیزیک طراحی شده است تا بتوانیم جرم آب را از وضعیت ساکن به وضعیت حرکت در آورده و از این حرکت جهت تولید انرژی استفاده نمائیم.
برای بازچرخانی آب و ایده استفاده از مایع ساکن و بی حرکت, رفتار فیزیک گرداب ها الگوی مدل اولیه طرح من شدند با این تفاوت که گرداب ها بر اساس تغییرات در نیرو های طبیعت بوجود می آیند اما در طرحی که من ارایه کرده ام, گرداب را به شکل مصنوعی بوجود می آوریم بشکلی که قابلیت افزایش ابعاد شعاع دایره گرداب و نیز کنترل سرعت چرخش آب درون گرداب نیز فراهم شود. با استفاده از این دو قابلیت حجم فشار گردش جریان آب افزایش یافته و نیروی محرکه تولید شده مداوم تر و قوی تر عمل می کند که در نهایت می توانیم از این حرکت گردابی آب جهت استحصال انرژی استفاده کنیم.
این طرح قابلیت مهم "باز چرخانی" را در ساختار خود دارد بدین معنی که علاوه بر سواحل دریا می توانیم در کنار حوضچه سدهای مستقر در خشکی نیز از این طرح جهت باز گرداندن آب به منبع اولیه استفاده کنیم. با استقرار و استفاده از "سیستم باز چرخانی آب" در این طرح, میزان دورریز آب به صفر رسیده و براحتی می توانیم پس از تولید نیروی محرکه لازم ژنراتورها, آب را بدون هدر رفتن و کاهش حجم ذخیره مجددا به حوضچه سد برگردانیم. اهمیت سیستم "باز گردانی آب" زمانی بیشتر ملموس میشود که مکان اجرای طرح در مناطق کم آب باشد زیرا با اجرای این طرح هم به تولید برق دست خواهیم یافت و هم از هدررفتن آب جلوگیری شده و پس از طی مراحل استحصال انرژی, آب مجددا به دریاچه سد یا حوضچه ذخیره باز گردانی می شود.
با توجه بر کاهش منابع آب زیر زمینی ناشی از خشکسالی ها و افزایش دمای کره زمین, ساخت نیروگاه های هآیدروالکتریسیته با استفاده از "سیکل بازچرخانی آب", می تواند کمک شایانی به جبران کاهش منابع آب شیرین در سرتاسر جهان نماید. این طرح قابلیت استفاده در دریای آزاد, دریاچه های پشت سد و نیز حوضچه های بزرگ نگهداری آب را دارد. چنانچه این نیروگاه را در دریا بسازیم امکان استفاده از دستگا ه های آب شیرین برق محور را نیز خواهیم داشت چرا که با بهره مندی از انرژی تجدید پذیر و پاک گرداب مصنوعی برق مورد نیاز جهت مخازن تولید بخار آب در سیستم های تقطیر حرارتی فراهم میشود.
◉ توضیحات فنی اختراع:
همانگونه که در شبیه سازی کامپیوتری (ویدیوی انتهای این مقاله) قابل مشاهده است, برای بازچرخانی آب دریا و یا دریاچه سد, من از ایده جدید ایجاد یک گرداب مصنوعی استفاده کرده ام. انجام بازچرخانی آب در این طرح توسط دو تانکر مکش و فشار (پلمب ساکشن خلاء) صورت می گیرد. استفاده از تانکرهای مکش و فشار می تواند مداومت و یکنواختی لازم را برای حرکت پره های توربین و تولید حرکت چرخشی مکانیکی بوجود آورد. علاوه بر آن با استفاده از حرکت چرخشی گرداب, فشار بیشتری را به هنگام ورود آب به دریچه توربین خواهیم داشت که بالطبع توربین با قدرت و مداومت بیشتری کار خواهد کرد.
در این روش من از یک حوضچه به شکل استوانه با شعاع قابل انعطاف استفاده کرده ام. دلیل استفاده از ساختار استوانه ای جهت حوزچه, کاهش ضریب اصطکاک حرکت آب در جداره و کناره های حوضچه است تا با این شیوه آب بدون درگیر شدن با زوایای 45 درجه ای بتواند حرکتی روان و چرخشی در درون دایره حوضچه را داشته باشد. بر طبق اصول فیزیک, هر چه شعاع از مرکز آبی که در یکجا محصور کرده ایم بیشتر باشد فشار تولید شده نیز بدلیل کشش گرانش بر جرم آب افزایش می یابد, بنابراین برای دستیابی به سرعت و فشار بیشتر چرخش آب در درون حوضچه, نیاز به احداث یک حوضچه استوانه ای شکل داریم. این حوضچه می تواند از جنس بتن با لایه ضد آب, فلزات با روکش ضد آب و یا پلاستیک های فشرده و مقاوم باشد. آب محصور شده در این حوضچه پس از رسیدن به مرحله چرخش مداوم, می تواند دقیقا عملکرد فشار حرکت یک گرداب بزرگ را برای ما شبیه سازی می کند با این تفاوت که تاسیسات تولید انرژی در داخل حوضچه و مرکز گرداب قرار دارد. بهترین نقاط برای انجام این پروژه سواحل دریا, درون دریاچه سدها و حوضچه های مستقل آبی است.
گرداب یک پدیده فیزیکی است که ناشی از حرکت دایره ای گاز یا مایع در یک محدوده مشخص است. در مرکز گرداب ها یک نقطه وجود دارد که ماده به دور آن میچرخد و در حقیقت چرخش زمانی تشکیل میشود که سرعت چیزی که اطراف این نقطه و یا خط را احاطه کرده است، متفاوت باشد. بدلیل همین خاصیت حتی هوایی که از روی یک بال هواپیما عبور میکند را می توان نمونهای از چرخش یک گردباد تلقی کرد. در این ایده با استفاده از حوضچه دایره ای شکل نیروهای اصطکاک در زاویه ها از بین رفته و تکانه زاویهای آب با حرکت به سمت داخل ثابت میماند. هرچند که سرعت آب در جداره داخلی حوضچه با نزدیک شدن به مرکز گرداب کمی کاهش مییابد اما همین میزان فشار چرخش در مرکز گرداب کافی است تا آب با شدت و فشار زیاد وارد ورودی دریچه توربین شود. این فشار آب پس از ورود به توربین قابلیت چرخاندن سریع و قدرتمند پره های توربین را دارد زیرا فشار آب در حالت ورود دآینامیکی (آب در حال حرکت) به توربین ها تقریبا 5 برابر فشار در حالت ورود استاتیکی (آب بدون حرکت) خواهد بود که این فشار بسته به سرعت چرخش گرداب متغیر است.
برای اینکه آب را در درون محیط استوانه ای حوضچه به حرکت در آوریم، می بایست نیروهایی به نام نیروهای مرکزگرا ایجاد و بر آب درون حوضچه اعمال نمائیم. نیروهای مرکزگرا یک کشش جرم محیطی به سمت مرکز گرداب بوجود می آورند که در حقیقت این کشش جرم عامل اصلی حرکت چرخشی در یک گرداب و یا در سامانه مشابه نیروی های چرخاننده گردبادها است. تقسیم سرعت و فشار آب در شیب گرداب به ارتفاع عمق گرداب بستگی دارد بدین معنی که سرعت چرخش بیشتر در پایین گرداب نمایانگر تجمع بیشتر نیروهای مرکزگرا در آن منطقه است. این قوانین فیزیکی سبب می شود که برای رسیدن به سرعت بیشتر در حرکت چرخشی آب (حوضچه هایی با شعاع کوچکتر) نیازمند ایجاد و تولید نیروهای بزرگتر فشار باشیم. برای پرهیز از درگیر شدن با این چالش من شعاع حوضچه را 200 متر از مرکز در نظر گرفتم تا دیواره گرداب در پایین ترین نقطه خود با ترکیب ایجاد فشار هوا، فشار آب و گرانش به تندترین سرعت ممکن برسد.
همانگونه که تصاویر قابل مشاهده است این طرح در ابعاد بزرگ بر روی دریا طراحی شده است تا بالاترین راندمان تولید انرژی الکتریسیته از چرخش آب حاصل گردد. محفظه ورودی آب به توربین بصورت یک اتاقک استوانه ای در وسط حوضچه قرار دارد که با 4 پایه قطور و بلند به کف دریا متصل شده است. جنس ایستگاه (اتاقک استوانه ای) از فلز با لایه روکش ضد آب است که چمبر توربین (Chamber) و شفت اتصال به ژنراتور و سکوی کنترل پرسنل در آن قرار دارد .ایستگاه (اتاقک استوانه ای) ارتفاعی در حدود 20 متر (از پایین ترین نقطه تا بالاترین نقطه) و عرضی (قطر) در حدود 30 متر دارد. محفظه بزرگ پره های توربین در وسط و پایین ترین بخش ایستگاه مستقر شده است.
◉ برای بزرگ نمایی بر روی هر یک از تصاویر گالری زیر کلیک نمائید:
تعداد 8 دریچه ورودی آب در پایین ترین قسمت ایستگاه تعبیه شده تا آب با ورود به چمبر پروانه باعث چرخش شافت توربین شود. درهر ورودی از یک زانوی اتصال (Pipe Elbow) با انحنای 45 درجه استفاده شده است تا با کاهش اثر اصطکاک, ورودی هر لوله دقیقا در مسیر مستقیم حرکت چرخشی آب قرار گرفته و فشار بیشتری وارد چمبر پروانه توربین شود. این 8 زانوی اتصال نقش بسیار مهمی در حفظ و انتقال بدون افت نیرو به داخل توربین را دارند و در صورت عدم استفاده از زانوی اتصال 45 درجه ای, اصطکاک بالایی حین چرخش آب در خطی منحنی و نا برابر با ورودی توربین بوجود خواهد آمد که منجر به بیش از 50 درصد افت فشار در ورود آب می شود.
ساختار فیزیکی چرخش آب در حوضچه بدین صورت است که آب پس از باز شدن 8 دریچه ورودی به سمت داخل محفظه پره های توربین کشیده میشود. آب پس از ورود به توربین و چرخاندن پره های متصل به شفت از لوله خروجی انتهای پایین محفظه خارج شده و توسط دو تانکر بزرگ خلاء مکیده میشود. این مکش منجر به سرعت گرفتن جریان بین مبادی ورود و خروج توربین گشته و بر سرعت چرخش شفت توربین اثر افزایشی می گذارد. همچنین این مکش منجر به سرعت چرخش گرداب شده که بر اثر این شارژ حرکت, نیروهای مرکز گرای قدرتمندتری به سمت شیب گرداب وارد و فشار آب به داخل توربین را افزایش می دهند.
برای جبران ارتفاع داینامیکی کل ( فاصله عمودی که آب باید وارد تانکر شود) و افت هد در لوله ها, دو تانکر مکنده خلاء در دو طرف ایستگاه نصب شده است. این دو تانکر با خارج کردن و فشار دادن هوا به خارج از مخزن ایزوله مکنده، ایجاد یک فضای خلاء بسیار قوی با خاصیت مکش بالا می کند. با آزاد سازی دریچه خروجی تانکر به سمت حوضچه, فشار اتمسفر درون مخزن شروع به حرکت فشرده مولکولهای هوا از قسمت بالا به سطوح پایین برای هم سطح کردن فضا در بین مولکول ها می کند, این حرکت باعث وارد شدن انرژی جرم آب به فشار ثابت اتمسفری داخل مخزن شده و در نتیجه تغییر فشار داخلی مخزن منجر به ایجاد خاصیت مکندگی قوی در سمت دریچه ورودی بالای تانکر می گردد.
این قابلیت مکندگی با باز کردن ورودی بالای تانکر (آب خارج شده از توربین) به یک سیکل پایدار با فشار مطلوب رسیده و چرخه بازگردانی با مکش آب درون توربین به سمت تانکر و سپس از تانکر به سمت حوضچه تکمیل میشود. نرسیدن فشار محفظه تانکر به مرز خلاء مطلق (فشار صفر و فاقد مولکول های گاز), باعث تغییر فشار و ایجاد حرکت یکنواخت آب در مبادی ورود و خروج تانکر گشته و شارژ فشار ناشی از پمپاژ آب توسط تانکر های خلاء مکنده به سامانه چرخشی گرداب مصنوعی منتقل می شود. گردش مداوم آب از حوضچه به درون مخزن توربین و از توربین به درون تانکر خلاء مکنده و سپس مجددا برگشت به حوضچه منجر به حرکت گردشی پایدار و مداوم توربین شده و نیروی لازم برای تولید برق توسط ژنراتور ایجاد می شود.
در بالای توربین آبی, یک ژنراتور سنکرون عمودی در مرکز اتاقک استوانه ای ایستگاه نصب شده است تا اتصال توربین به ژنراتور برای انتقال نیروی گشتاور در امتداد یک خط مستقیم و بدون اتلاف انرژی باشد. شافت توربین مستقیما به روتر (Rotor) ژنراتور متصل شده است تا با چرخش شافت, نیروی گشتاور به ژنراتور منتقل و منجر به گردش روتر و تولید الکتریسیته شود. جهت کنترل سامانه توسط نیروی انسانی, یک کارگاه داخلی در بالای سطح توربین طراحی شده تا امکان نظارت مستقیم و بررسی عملکرد صحیح توربین و ژنراتور توسط تیم متخصص فراهم شود.
ساخت نیروگاه هآیدروالکتریسیته گرداب مصنوعی با استفاده از انرژی حاصل از آب های دریا و یا حوضچه ها می تواند علاوه بر صرفه جویی در استفاده از ذخایر محدود منابع آبی, تاثیرات قابل توجهی نیز در کاهش آلایندگی نیروگاه های متکی به سوخت های فسیلی داشته باشد. در بسیاری از مناطق جهان امکان استفاده از منابع تجدید پذیر و دوستدار محیط زیست میسر بوده و تنها نیازمند یک عزم فرا ملی و برنامه ریزی عملی سیاستگذاران حوزه انرژی برای استفاده بهینه از منابع تجدید پذیر است که امیدوارم با استفاده از چنین طرح ها و ایده هایی حرکت به سوی استفاده مطلق از انرژی پاک در سر تا سر جهان تشویق و تسریع گردد.
بمثابه سایر اختراعات, این اختراع نیز قابلیت توسعه و ظرفیت بهینه سازی بیشتر را داشته و با تجاری سازی آن می توان کمک شایانی به کاهش تخریب محیط زیست نمود.
◉ سازنده انیمیشن این ویدیو: علی پوراحمد
◉ سازنده موسیقی این ویدیو: علی پوراحمد
◉ گفتار متن: علی پوراحمد
◉ زبان: انگلیسی
◉ زیر نویس فارسی: ندارد
درباره مخترع و نویسنده این مقاله 👇 :
سایر مقالات علی پوراحمد :